SARGI DC DİRENÇLERİNİN ÖLÇÜLMESİ

Sargı dirençleri, imalatçı tarafından müşteriye garanti edilen değerler değildir. Bununla birlikte yük kayıplarının hesaplanarak 75 derece sıcaklığa uyarlanabilmesi  için bu direnç değerlerinin elimizde bulunması gerekir. Yük kayıplarının doğru akım bileşeni ancak ve ancak sargıdan geçen akımın karesinin, sargı direnci ile çarpılması sonucu hesaplanabilir.

 

Diğer bir konu da örneğin sargılardaki iletken kopukluğu ya da sargı iletkenlerindeki kaynak ya da birleşme noktalarındaki hataların direnç ölçümü yöntemiyle tespit edilebilme olasılığıdır.

 

DC-direnç ölçümünde kullanılan başlıca iki yöntem vardır. Bunlar sırasıyla :

 

 

a)      Wheatstone veya Thomson (Kelvin) direnç ölçme köprüleri

b)      Akım-gerilim yöntemi

 

 

Her iki yöntemde de besleme gerilimi bir doğru gerilim kaynağından sağlanır. ( Akümülatör ya da batarya ) Burada dikkat edilmesi gereken nokta ölçü sırasında sargıdan geçecek akımın, doğruluğu yüksek bir ölçmeye olanak tanıyacak kadar büyük ancak bu esnada sargı sıcaklığını artırmayacak kadar da küçük olması gerektiğidir. Uygulamada bu akım değeri trafonun boşta çalışma akımının 1,2 katından daha büyük, trafonun nominal akımının 10% undan ise daha küçük seçilmektedir. Ölçü devresinin zaman sabiti L/R oranına bağlıdır. Devre beslendiğinde ölçmenin sağlıklı yapılabilmesi için tam doyma sağlanana kadar beklenilmesi gerekir.

 

 

Direnç ölçmede kullanılan wheatstone ve thomson köprüleri prensip şemaları aşağıda verilmiştir.

 

 

 

 

 

 

 

Her iki şemada da R_X dirençleri ölçülen sargı dirençlerini simgelemektedir.Diğer A,B,a,b,R_n dirençleri değerleri kademeli olarak değiştirilebilen ( seçilebilen ) ön dirençlerdir. R_e simgesi ile gösterilen devre elemanı ise reosta olup geçen akımı sınırlamamıza yarar. Ölçüm yapılırken sargı direncinin mertebesinin az çok bilinmesinde yarar vardır. Buna göre ön direnç değerleri seçilirse daha çabuk sonuca ulaşmamız mümkün olur.

 

Akım gerilim yöntemiyle direnç ölçme prensip şeması da aşağıda verilmiştir.

 

                                   

                                               AKIM-GERİLİM YÖNTEMİ İLE ÖLÇME

 

Burada S anahtarı kapandıktan sonra reosta yardımı ile devreden uygun bir akım geçirilir. Ampermetreden geçen akım sabit bir değere ulaştığında akım ve gerilim ölçümü yapılır.Buna göre Ölçülen gerilim U_X ve ölçülen akım I_X ise ölçülen direnç :

 

 

                                                           R_X = U_X / I_X

 

 

Formülünden hesaplanarak bulunur. Günümüzdeki modern digital sargı direnci ölçme düzenekleri genellikle bu yöntemi kullanmaktadır.