Asenkron motorların devreye alınması
Asenkron motorlar imalat sertifikalarinda belirtilen minimum ve maksimum ortam sıcaklıklarında işletilirler.Bu işletme ortam sıcaklık sınırları genelde -20 0C ile +40 0C arasındadır. İmalat sertifikasında belirtilen maksimum ortam sıcaklıklarının üstünde motor çalıştırılmak istenirse ya daha büyük güçte motor seçilir. Veya motor özel soğutma sistemi ile donatılır.
Motorun imalat sertifikasında belirtilen minimum sıcaklık seviyesinin altında çalıştırılması gerekiyorsa motoru devreye almadan önce minimum sıcaklık derecesine ulaşıncaya kadar ısıtılması gerekir.Isıtmanın nedenleri
· Motor yatak yağları ve rulmanlı yataklardaki gres minimum sıcaklık derecesinin altında donar ve bu durumda motor çalıştırılırsa motor yatakları ya tahrip olur veya zarar görür.
· Motorun içindeki havanın içindeki nem soğuk havalarda yoğunlaşarak motorun hareketli bolümleri arasında donma meydana getirir ve bu parçaların sıkışmasına neden olur.
· Malzeme cinsine ve boyutlarına bağlı olarak motor parçalarının farklı kısalması ve daralması sonucunda motorda sıkışma meydana gelebilir.
Bu durumlar göz önüne alnarak tesis daha projelendirme ve montaj safhasında iken motorun çalışacağı ortam şartları detaylı olarak motor imalatcısına verilmeli ve motor imalatcısının söz konusu anormal ortam şartları için alacağı ve tavsiye edeceği konstrüktif tedbirler incelenmelidir.
Elektrik motorları çok düşük ortam sıcaklıkları için aşağıda açıklanan ısıtıcılarla donatılırlar.
- Antikondansasyon ısıtıcılar yani motor devrede olmadığı zamanlarda devreye giren motor sargılarını neme karşı korumak için motora yerleştirilen ısıtıcılar. Motorun devrede olmadığı zaman sürekli olarak devrede kalırlar.Motor devreye girdiğinde devreden çıkarlar.
- Motoru devreye almadan önce özellikle çok düşük ortam sıcaklıklarında motorun sıcaklığını tehlikesiz çalışabileceği dereceye kadar çıkarmak için motora yerleştirilen ısıtıcılardır. Motor devreye alınınca devreden çıkarılırlar ve motoru devreye almadan önce ortam sıcaklığına göre gerektiğinde motoru ısıtmak için devreye alınırlar.
- Motor teminal kutusu içine belirli bir minimum sıcaklık derecesi istenen özel elemanlar yerleştirildiğinde motor terminal kutusu içine yerleştirilen ve ortam ısısı belirlenen minimum sıcaklık derecesinin altına düştüğünde bir termostat vasıtasıyla devreye giren ve minimum sıcaklık aşıldığıda yine aynı termostat vasıtasıyla devreden çıkartılan ısıtıcılar.
Yeni tesis edilen asenkron motorun ilk defa devreye alınması
Motorun ilk defa devreye alınması montaj ve alimanlama işlemlerinin tamamlanmasından tüm mekanik ve elektriksel bağlantıların yapılmasından ve sistem koruma cihazlarının tamamının aktif duruma getirilmesinden sonra yapılır.
Devreye almadan önce makina ve ekipmanlar gözle kontrol edilir.Bütün gerekli işlemlerin ayarların ve kontrolların yapıldığına dair formların tamamlanmasından sonra
- Kabloların baraların bağlantı diyagramlarına uygun olup olmadığı tekrar kontrol edilir.
- Topraklama bağlantıları kontrol edilir.
- Yol verme ,kontrol ,koruma ,kumanda ve alarm röle ve cihazlarının aktif oılup olmadığı her bir cihaz ve ekipman için kontrol edilir.
- Sargı ve diğer ekipmanların izolasyon direnci kontrol edilir.
- Kaymalı yataklı sistemlerde yatakların rezervuarları yağlama sistemi imalatcı firmanın tavsiyelerine göre gerekli seviyede yağ ile doldurulur ve yağlama sistemi devreye alınır.
- Rulmanlı yataklı sistemlerde yeniden taze gres basılır ve rotor elle dönderilir.
- Motor su soğutmalı ise soğutma suyu sistemi devreye alınır.Soğutma ünitesi ve soğutma devresinin flanşlarının sıkılığı kontrol edilir.
- Makina kapakları monte edilirve mil sızdırmazlığı kontrol edilir.
- Makınanın ve çevrenin temiz olduğu kontrol edilir.
Ortam sıcaklığının -20 0C ve daha aşğı olduğu durumlarda motor çalıştırılmadan önce motor ısıtıcısı devreye alınarak motorun iç sıcaklığı en az -20 0C nin üzerine çıkıncaya kadar motor ısıtılır. Motor sıcaklığı tatmin edici seviyenin üzerine çıkınca ısıtıcı devre dışı edilerek motora yol verilir. 1saniye ve biraz daha fazla motor çalıştırılır ve motor devre dışı edilir. Bu arada motorun devir yönü ve dönen bölümlerin sabit bölümlere sürtüp sürtmediği kontrol edilir.
Devir yönü ters ise motorun terminal kutusundan iki fazın bağlantı yerleri değiştirilerek motorun devir yönü değiştirilir. Motorun dönüş yönü istenilen ve motorun fan kapağında gösterilen yönde ise bağlantılar doğrudur. Her iki yönün tersine dönüyorsa iki faz bağlantısı aralarında değiştirilerek istenilen devir yönü elde edilir. Motorun devir yönü istenilen yönde fakat fan kapağında gösterilen yönün tersi ise veya motorun devir yönü ile fan kapağında gösterilen yönün ikiside ters yönde ise motor devir yönü açısından yanlış sıpariş edilmiştir.Bu şekilde motor çalıştırılırsa yetersiz hava akışından dolayı düşük yüklerde dahi aşırı ısınma meydana gelir ve bir müddet sonra motor aşırı ısınmadan dolayı tahrip olur. İmalatcı firmadan istenilen devir yönüne uygun fan alınarak değiştirilir ve iki fazın yeri değiştirilerek motorun istenilen devir yönünde çalışması sağlanır.
Gerekli düzeltmeler ve düzenlemeler yapıldıktan sonra sistem tekrar devreye alınır ve sistem uzun süre çalıştırılır. Sargı sıcaklıkları ve yatak yağlamasının düzenli olduğu , yatak sıcaklıkları kontrol edilir. Motor kaymalı yataklı ise ek olarak yağ seviyesi ve yağ basıncı kontrol edilir. Eğer işletme değerleri normal ise motor yük altında çalıştırmaya başlanır.
Yol verme sayısı
Motorun standard dizaynına göre soğuk şartlar altında arka arkaya 3-yol vermeye ve sıcak şartlar altında arka arkaya 2-yol vermeye izin verilir.
Sık sık ve çok sayıda yol verme morun sargılar gibi aktif bölümlerin çabuk yıpranmasına ve sargı izolasyonu üzerine olan olumsuz etkilerden dolayımotor ömrünün azalmasına sebeb olur. Özellikle çok sayıda yol verme yüksek sıcaklıklara ve motorun aktif bölümlerinin tehlikeli zorlamalar altında kalmasına neden olur.
İlk yol verme esnasında izleme ve bakım
Motorun yükü, düzenli ve yeterli soğutma ve titreşim seviyesi motor için izlenmesi gereken önemli faktörlerdir ve düzenli olarak kontrol edilmesi gerekir.İşletmenin ilk peryodunda (24 saat) izleme yoğun olmalı söz konusu faktörlere ait değerler her saat kaydedilmelidir.
Sargı ve yatak sıcaklıkları bunlara yerleştirilen sensörler vasıtasıyla okunur.Şebekeden çekilen akım motor plakasında verilen akımla karşılaştırılarak makinanın yüklenme durumu kontrol edilmelidir.
Rulmanlı yataklı motorlar.
Motorun ilk defa devreye alınması durumunda veya uzun zanan paryodu içinde çalışmayan motorlara yol verildikten hemen sonra acilen gres basmalı ve yatak yuvası altında açılan tapadan eski gresin ve yeni basılan aşırı gresin boşaldığından emin olunmalıdır.
Yatakların sıcaklığı başlangıçta aşırı gresten dolayı artacak ve birkaç saat sonra aşırı gresin boşalmasından dolayı tekrar yatak sıcaklıkları normal değerlerine dönecektir.
Kaymalı yataklı yatay montajlı motorlar
Motora yol verildikten sonra sabit ve dönen parçalar arasında temasın ve motordan gelen anormal gürültülerin olmadığından emin olunmalıdır.
Yatak yuvasının üstündeki kontrol penceresinden yağlama bileziğinin dönüşü kontrol edilir. Motorun çalışmasının ilk saatlerinde sık sık yağ seviyesi ve sıcaklığı kontrol edilir.
Dış yağ besleme ve soğutma sistemi ile yatak yağlamasını sağlandığı durumunlarda yağ akış miktarı ve yağ basıncı kontrol edilir.
Titreşim
Titreşim ya motor yataklarına yerleştirilen sabit tip titreşim sensörleri ile veya uygun taşınabilir titreşim ölçü cihazı ile titreşim seviyesi ölçülür. Titreşim probu yatak yuvasına sabitlanir ve ölçü alınır.
Ölçülen titreşim değerleri ile geçerli standardlarda ön görülen değerler karşılaştırılır. Bir şüphe veya problem halinde titreşim frekans spektrum cihazı kullanılır.
ISO 10816 standardı esas alınarak aşağıda belirtilen krıterler dahilinde sabit tip titreşim sensörleri ile donatılarak kontrolu yapılan sistemlere ait alarm ve açtırma değerleri
- Makinanın kendisinden kaynaklanan titreşimler
- Makinanın rjıt temele monte edilmesi (ISO 10816 ya göre rijit temelde sistemin tabi frekansı hız frekansından daha yüksektir) için geçerli olup
- Pıstonlu kompresörü tahrik eden sürücüler
- Düşük tabi frekensa haiz temeller(En düşük tabi sistem frekansı=0,25x Hız frekansı) için geçerli olmayıp
- Motor yatakları için Alarm değeri Vrms=4,5 mm/saniye
- Motor yatakları için Açtırma değeri Vrms=7,1 mm/saniyedir
- Motor mili için Alarm değeri Vrms=7,1 mm/saniye
- Motor mili için Açtırma değeri Vrms=11,2 mm/saniye
