MOTORLARIN MEGGER TESTİ

Megger cihazıyla iletkenlerin yalıtım seviyeleri ölçülmektedir. Bu cihazlar çeşitli markalarda imal edilmekte olup , elle veya motorla çevrilen manyetolu (bir kol ile çevirmek süretiyle kendi elektriğini üreten) olan megger cihazları günümüzde şarjlı akü veya pilli üretilmektedir.100- 250 -500-1000-2500-5000 -10000 -15000 Volt kademelerinde standard üretilen cihazlar olduğu gibi, mikroişlemci kontrollü ve istenilen gerilimin ayar edilebildiği programlı megger cihazları da bulunmaktadır.
 
                                  
MANYETOLU MEGGER                             ŞARJLI MEGGER

Megger cihazının çıkışı DC voltaj 'dır . Bağlantı terminali + ve - olarak çıktığı gibi, birde guard bağlantısı bulunan  tipleri vardır. Kaliteli ve hassas meggerlerde ,guard bağlantı çıkışı bulunmaktadır.

Megger cihazi, iletkene uyguladığı voltaj sebebiyle, kendisinden çekilen mA akım şiddetini R=U/mA formülüyle hesaplayarak cihaz ekranında  MΩ olarak izolasyon direnç seviyesini gösterir.

Bobin ile  izolasyonu ölçülecek olan şaseye karşı, uygulanan DC Voltaj dolayısıyla omik ve kapasitif akım geçişi olmaktadır. Omik akım geçişi , izolasyon malzemesinden geçen gerçek akım geçişi olup asıl tehlikeyi oluşturan akımdır. Kapasitif akım ise bobin ve şasenin  kondansator etkisi sebebi ile geçen şarj akımıdır.

Omik akım , test gerilimi uygulandığı süre içerisinde sabit kalmakta olup, kapasitif akım kondansator etkisinin başlangıç anında büyük akım geçmekte ve dolayısıyla zaman geçtikçe şarja bağlı olarak akım düşmektedir. Bu düşme miktarı logaritmik olup düşme zamanı kondansator etkisine ,dolayısı ile bobinin ve şasenin fiziksel büyüklüğüyle ilgilidir. 

             Tüm fazların aynı anda şaseye karşı megger testi

Megger testi  uygulama süresi 1 dk olup ,her 15 sn.de bir izolasyon değeri kaydedilir. Arka arkaya yapılan megger testlerinde bir sonraki ölçülen izolayon değeri daha yüksek çıkar. bunu sebebi kondansatör etkisinin şarj olması dolayısıyla daha az kapasitif akım çekmesidir.

Doğru değerler alınabilmesi için , megger ölçümü yapılmadan önce sargı ve şase en az 1 dk süre ile kısa devre yapılarak şarjı boşaltılmalıdır.

Test sonrası tekrar bobinin şarjını kısa devre yapılarak boşaltmak gerekmektedir. Aksi halde bobine dokunmak tehlikeli yüksek voltaja maruz kalmak anlamına gelmektedir. Bazı cihazlar testin sona ermesi ile şarjı otomatik olarak boşaltmaktadır.

Test esnasında bobinin ısısı ölçülmeli ve değerlendirilmesi ekteki ısı dönüşüm cetveli kullanılarak 40 ^oC değerine dönüştürülerek yapılmalıdır.



Y ekseni K_{t ısı} ısı katsayısıdır. Megger ölçümü yapılan sıcaklık değeri tablonun X ekseninde bulunarak eğri üzerindenY eksenindeki K_{t ısı} ısı katsayısı bulunur. Bu katsayı ölçülen megger değeri ile çarpılması durumunda 40^oC deki değere dönüştürülmüş olur. 

Elektrik motorları için, olması gereken minumum izolasyon seviyesi R₄₀^oC = 1 + U  MΩ dur. U değeri kV olarak motorun nominal etiket gerilimidir. 

380 Volt motor için minumum izolasyon direnci R₄₀^oC = 1,38 MΩ ,
6000 Volt motor için minumum izolasyon direnci R₄₀^oC = 7 MΩ dur.    
 

Asenkron motora ilk defa veya uzun durma süresinden sonra yol vermeden önce stator sargılarının izolasyon direnci mutlaka kontrol edilmelidir. İzolasyon direncinin ölçülen değeri sargı izolasyonunun nemi ve kirliliği hakkında bilgi verir. Ölçme sonunda izolasyon direncinin izin verilen minimum değerine ulaşılamazsa motor sargısı mutlaka kurutma işlemine tabi tutulmalıdır. İzolasyon direnci değeri  izin verilen seviyeye gelinceye kadar motor devreye alınmamalıdır.

İzolasyon testi genellikle tüm faz sargıları bir grup iken yapılır. İzolasyon direnci düşük çıkması durumunda , fazlar ayrılabiliyorsa her sargı için ayrı ayrı sargı izolasyon direnci ölçülüp o şekilde yorumda bulunulur.

Motorlar çalışmadığı zaman yoğunlaşma ile sargılarda nemlenme meydana gelir . Bu yüzden dolay motor içine veya sargı üzerine elektrik ısıtıcıları monte edilir ve bu ısıtıcılar motor devreden çıktığı zaman çalıştırılarak motorun iç sıcaklığını ortam sıcaklığından 1-2 derece fazla tutarak yoğunlaşmayı önler . Bu ısıtıcılar kurutma işlemi yapamazlar. Motorun büyüklüğüne göre 30 - 500 W ' a kadar güçlerde takılabilirler.

        
     
                               Guard kullanılarak bağlantı şekli

Hassas ölçümler için guard çıkışı kullanılmalıdır. Guard kullanılması durumunda gerekli bağlantı şekilleri aşağıdaki tabloda bulunmaktadır

                         Guard Kullanılarak Yapılan Megger Bağlantıları


Aşağıdaki resimde guard kullanmadan yapılan testlerde ,ölçülmek istenilen Iu Akımının yanısıra diğer fazlara ve oradanda şaseye ,ilave kaçak akım yolu görülmektedir. Bundan dolayı akım artacak ve izolasyon değeri gerçeğinden daha düşük olarak görülecektir.

                        Guard kullanılmadığı durumda kaçak akım yolları

Guard ile - ucu aslında aynı uçlardır. Ancak akım ölçümü yapılan uç - uçta olduğu için guarda takılan diğer fazlar aslında şase ile birleştirilmekte ancak akım ölçümüne dahil edilmemektedir.


                         Guard ve - uçtan geçen kaçak akım yolları ve akım ölçümü

Polarizasyon endeksi 60. sn deki megger değerinin, 15.sn' deki megger değerine bölünmesiyle veya 10 dk'daki değerinin 1 dk 'daki değere bölünmesiyle bulunur. Polarizasyon endeks ısıdan bağımsızdır. Ancak bobin sıcaklığı 50 ^oC nin altında alınan değerlerde kullanılmalıdır. Daha yüksek sıcaklıktaki değerler polarizasyon endeksinde tahmin edilemeyen değişikliklere sebeb olabilir. Elde edilen izolasyon değeri 1000 MΩ üzerinde ise polarizasyon endeks kullanılmamalıdır. 
Polarizasyon endeks değeri 2 'nin üzerinde olması beklenmektedir. Bu değerin altındaki izolasyon değerlerindeki bobinler ,minumum izolasyon seviyesinden yüksek dahi olsa bakımlarının yapılması tavsiye edilir. Polarizasyon endeks onusunda değerlendirme uzmanlık gerektiğinden yanlış kullanılmamaya dikkat edilmelidir.


                    
                                                  1000MΩ değere kadar PI yorum tablosu

                                         POLARİZASYON ENDEKS  PI

• PI değerleri 1 ile 4 arasında değişir.
• Ölçülen ve belirlenen PI değeri 1 civarında ise sargı nemli ve kirlidir. Motor çalıştırılmaz sargılar temizlenir ve kurutma işlemine tabi tutulur.
• F  izolasyon sınıfı sargılarda PI değeri 2 denbüyük olmalıdır.
• Sargı izolasyon direnci değerleri bir kaç bin Megaohm civarında ise PI değerlerinin belirlenmesine gerek yoktur.

Bobin üzerinde ısıtıcı ve ısı algılayıcılar mevcut ise megger ölçümü sırasında bunlar şaseye birleştirilerek ölçüm yapılmalıdır. Bu sayede bobinlerin ısı ölçer ve ısıtıcılar üzerinden kaçak akımları da aynı anda ölçülmüş olacaktır.

Megger testinde değerin düşük çıkması durumunda sargılar basınçlı ,deterjanlı sıcak su ve solvent kullanarak iyice temizlenmesi ve 100 - 130 ^oC de 24-15 saat fırınlanarak kurutulmalıdır. Bu işlem sonrasında izolasyon değeri yükselmesi halinde izolasyonun tekrar düşmesini önlemek için tekrar verniklenmelidir.

Ancak bazen herşey denenmesi durumunda izolasyon yükseltilememektedir. Bu durumda sargıların yenilenmesi gerekmektedir. İzolasyonun yükselmeyen sargılar için tekrar temizlik işlemi düşünülüyorsa verniklenmemelidir. Kirli bobinin verniklenmesi durumunda temizliği imkansızlaşacaktır.

Tecrube olarak megger testlerinde bobine  1/5 oranında farklı (500-2500 veya 1000-5000) gerilim uygulandığında izolasyon değeri % 25 değişiyorsa sargı rutubetlidir.

IEEE Std 43-2000 standardında motorlara uygulanacak megger voltaj değerleri motor etiket değerlerine göre düzelenmiştir.